Ostatnimi
czasy z coraz większą sympatią podchodzę do książek, które choć lekko ocierają
się o tematykę pisania. Chętnie przeglądam porady specjalistów dotyczące
tworzenia. Szczególną sympatią zaczynam darzyć tych bohaterów literackich,
którzy parają się literaturą. Przestałam nawet pomijać listy podziękowań i
notatki „Od autora”, które można znaleźć na końcu niemal każdej powieści. Dlatego
kiedy zobaczyłam na okładce „Czułego narratora” magiczne słowa: „Laboratorium
powstających tekstów”, nie mogłam nie odczuć entuzjazmu!
„Czuły
narrator” to zbiór esejów Olgi Tokarczuk dotyczących pracy pisarza. Część z
nich stanowi zapis wygłoszonych przez nią wykładów, inne powstały z myślą o
opublikowaniu w czasopismach. Jak wyznaje autorka w krótkiej notatce na końcu
książki, jej głównym celem było uporządkowanie tych rozrzuconych tekstów i
opublikowanie ich w jednym miejscu. Nie jest to typowy poradnik – raczej zapis subiektywnych
refleksji i przeżyć związanych z tworzeniem i czytaniem literatury. Nie
znajdziemy tu więc setek technicznych uwag dotyczących pracy nad warsztatem,
prowadzenia fabuły czy walki o osiągnięcie sukcesu. Nawet cykl łódzkich
wykładów opatrzonych rzeczowo brzmiącymi tytułami: „Psychologia narratora”,
„Psychologia literackiego stwarzania świata” czy „Postaci literackie” w gruncie
rzeczy oddają po prostu osobiste wrażenia Olgi Tokarczuk towarzyszące tworzeniu.
Takie spojrzenie wydaje się bardzo oryginalne: po raz pierwszy w życiu trafiłam
na pozycję, która nie radzi jak z o s t a ć pisarzem, ale pokazuje jak to jest
b y ć pisarzem. Jako osoba, która sama podejmuje próby literackie, z wielkim
zainteresowaniem chłonęłam te rozważania, ukazujące mi swego rodzaju „zawodową”
stronę mojej pasji. Autorka doskonale ubrała w słowa też przeżycia towarzyszące
mi podczas lektury powieści. Co prawda niektóre z jej rozważań na temat
„czwartoosobowego narratora” czy „przekraczania granic” nie do końca do mnie
przemówiły, jednak podziwiam jej pomysłowość i dążenie do stworzenia czegoś
zupełnie nowego.
Wbrew
powyższym zachwytom, początek lektury budził we mnie skrajnie inne odczucia.
Zaczęłam ją czytać z pewnym bagażem niechęci, jaki pozostał mi po przeczytanej
ostatnio powieści Olgi Tokarczuk. Zachęcona krótką notatką wydawniczą z tyłu i
śliczną okładką, postanowiłam jednak dać pisarce jeszcze jedną szansę. Obawiałam
się tylko, że w „Czułym narratorze” mogą pojawić się długie fragmenty
wyrażające poglądy autorki, z którym się nie zgadzam. Postanowiłam jednak
potraktować lekturę jako ciekawe ćwiczenie z tolerancji i skupić się na
wydobyciu z książki jak największej ilości informacji na temat mojego
ukochanego pisarstwa. Tymczasem już na początku moja otwartość została
wystawiona na ciężką próbę. Pierwsze cztery eseje nie miały nic wspólnego z zapowiedzianymi
na okładce „kulisami własnej twórczości”. Chwilami czułam się jakbym kupiła
bilety na musical, a trafiła na wielogodzinną debatę polityczną. W pewnym
momencie zajrzałam nawet na spis treści, chcąc sprawdzić, co właściwie nabyłam.
Ku mojej uldze, kolejne rozdziały okazały się znacznie bardziej wierne
zapowiedzianemu tematowi, jednak cały czas zastanawiam się, czy dodanie do
książki tych dziwacznych rozważań miało sens. Może należałoby przemieszać je z
innymi tekstami aby uniknąć wrażenia zmasowanego, światopoglądowego ataku na
samym początku? Albo wręcz przeciwnie: podzielić zawarte w „Czułym narratorze”
eseje na dwie, wyraźnie wyodrębnione części tematyczne? W ten sposób czytelnik
z pewnością nie czułby się tak rozczarowany i mógłby pełniej przeżywać radość z
lektury.
Mimo
drobnych skaz dotyczących doboru tekstów (które dość łatwo można zresztą
zniwelować), „Czuły narrator” stanowi naprawdę intrygującą pozycję. Spodoba się
z pewnością wszystkim, którzy uwielbiają czytać, chcieliby zostać pisarzami,
lub po prostu chcą choć raz dostrzec w autorach książek coś więcej niż tylko
nazwisko wydrukowane na okładce. A tym, którzy tak jak ja nie zgadzają się z
poglądami Olgi Tokarczuk, polecam od razu przekartkować książkę do pierwszego
eseju o literaturze.
Zaręczam,
że od razu łatwiej będzie polubić autorkę.
____
Źródła zdjęć:
"Czuły narrator" - ze zbiorów własnych
Kwiaty - https://www.canva.com/
Cytat zamieszczony na plakacie pochodzi z egzemplarza wydanego przez Wydawnictwo Literackie 2020
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz